Türkiye Biyoteknoloji ve Genomik Araştırmalarda Küresel İlaç Piyasasında Önemli Bir Rol Oynamaya Hazırlanıyor

Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından yayınlanan “2030 Sanayi ve Teknoloji Stratejisi” raporuna göre, Türkiye biyoteknolojik ve genomik araştırmaları destekleyerek küresel ilaç piyasasında dikkate değer bir oyuncu olma potansiyeline sahip.

Pandemi sürecinde aşı geliştirme çalışmalarının hızla ilerlemesi, biyoteknolojik ilaçların önemini arttırmış durumda. Son verilere göre, 2019’da küresel ilaç satışlarının %31’i biyoteknolojik ilaçlardan oluşurken, Kovid-19 aşılarının etkisiyle bu oran 2021’de %39’a yükseldi ve 2023’te %41’e ulaştı. Biyoteknolojik ilaçların, hücre ve gen tedavilerini içerecek şekilde 2028 yılına kadar %46’ya çıkması bekleniyor.

Türkiye ilaç pazarı, 9,35 milyar dolarlık büyüklüğü ile dünya ilaç pazarı sıralamasında ilk 20 ülke arasında yer almakta olup, biyoteknolojik ürünler bu pazarın %17,6’sını oluşturuyor. Ülkemizde 374 biyoteknolojik ilaç ve 103 biyobenzer ilaç ruhsatlandırılmış durumda ve bunlardan 33 biyobenzer ilaç Türkiye’de üretiliyor.

Türkiye’de yerli bir biyoteknolojik ilaç geliştirilmesinin yanı sıra sektöre sağlanan 1,1 milyar dolarlık yatırım teşviki desteği ile ilaç sanayisinin biyoteknolojik ilaçlar içindeki imal ilaç payını %8’den %33’e, değer bazında ise %1’den %9’a çıkardığı görülüyor.

OMİKS PLATFORMU VE ULUSAL OMİKS PLATFORMU

Sağlık teknolojileri alanında atılan adımlar, ekonomik büyüme ve rekabetçilik kadar stratejik özerklik ve ulusal güvenlik açısından da büyük önem taşıyor. Bu kapsamda, “Omiks” teknolojileri hastalıkların moleküler düzeyde anlaşılmasını, erken tanı ve kişiselleştirilmiş tedavi stratejilerinin geliştirilmesini sağlıyor.

Kurulması planlanan “Ulusal Omiks Platformu”, biyoteknoloji ve tıp alanlarında çağdaş çözümler sunmak için büyük veri setlerini güvenli ve sistemli bir şekilde toplamayı, depolamayı ve analiz etmeyi amaçlıyor. Platform, yapay zeka ve kişiselleştirilmiş tıp entegrasyonuyla geniş kapsamlı bir altyapı sunarak sistem biyolojisine odaklanan akıllı sağlık sistemlerinin temelini oluşturacak.

Akademik ve endüstriyel işbirliğini geliştirerek yenilikçi çalışmalara öncülük etmesi beklenen Ulusal Omiks Platformu, kanser tedavilerinden metabolik hastalıkların kontrol altına alınmasına kadar geniş bir yelpazede biyomedikal uygulamalara katkı sağlayacak.

YERLİ İLAÇ ÜRETİMİ VE GELECEKTEKİ SAĞLIK TRENDLERİ

“Biyoteknoloji Üretim Programı” ile Türkiye’nin biyoteknolojik ilaç ithalatını azaltıp net ihracatçı konuma geçişi hedefleniyor. Bu kapsamda, TÜBİTAK, üniversiteler ve Sağlık Bakanlığı işbirliğiyle biyoteknoloji araştırma altyapılarının güçlendirilmesi ve yerli üretimin desteklenmesi planlanıyor.

Biyoteknoloji yatırımları Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi Programı kapsamında teşvik edilirken, uzun vadeli uygun finansman imkanları da sunulacak. 2022’de kurulan Biyoteknoloji İhtisas OSB, biyoteknoloji alanında güçlü bir oyuncu haline gelmek için girişimcileri, bilim insanlarını ve sanayicileri bir araya getiriyor.

Sağlık teknolojileri, ülkelerin ulusal güvenliği ve bağımsızlığı için kritik öneme sahip. Gelecek 5 yılda onkoloji, immünoloji, diyabet ve obezite alanlarında büyümenin diğer alanlardan daha hızlı olması beklenirken, nörolojik bozukluklar, Alzheimer, Parkinson gibi hastalıklara yönelik yeni tedavilerin de artması tahmin ediliyor.

2030’a kadar antikor ilaç konjugatları, çoklu spesifik antikorlar, RNA bazlı tedaviler, gen/hücre tedavileri ve radyofarmasötikler gibi yeni yöntemler ve teknolojilerin büyümesi bekleniyor.